Trong bối cảnh công nghệ số phát triển mạnh mẽ, cùng với xu hướng toàn cầu hóa về tài chính, nhiều người dân Việt Nam đã bắt đầu quan tâm đến các mô hình đầu tư mới như Bitcoin, Pi Network, Ethereum, USDT hay Dogecoin. Sự hấp dẫn đến từ lời quảng cáo về lợi nhuận “khổng lồ” và “cơ hội làm giàu nhanh chóng” khiến không ít người dân lao vào đầu tư mà chưa hiểu rõ bản chất pháp lý của các loại tài sản này. Thực tế cho thấy, không ít trường hợp đã bị lừa đảo, mất trắng tài sản, thậm chí rơi vào vòng tố tụng pháp lý do tham gia các sàn giao dịch tiền kỹ thuật số chưa được Nhà nước Việt Nam công nhận.
Pháp luật Việt Nam hiện nay không công nhận Bitcoin hay bất kỳ loại tiền kỹ thuật số nào là phương tiện thanh toán hợp pháp. Theo Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam năm 2010 và Nghị định số 101/2012/NĐ-CP, phương tiện thanh toán hợp pháp tại Việt Nam chỉ bao gồm đồng Việt Nam dưới các hình thức tiền mặt, séc, thẻ ngân hàng hoặc các hình thức thanh toán điện tử được Ngân hàng Nhà nước cho phép. Do đó, việc phát hành, cung ứng hay sử dụng các loại tiền kỹ thuật số như Bitcoin hoặc Pi để thanh toán đều bị xem là hành vi vi phạm pháp luật và có thể bị xử phạt hành chính theo Nghị định số 88/2019/NĐ-CP với mức phạt lên đến 150 triệu đồng, hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 206 Bộ luật Hình sự năm 2015 về tội phát hành, cung ứng, sử dụng phương tiện thanh toán không hợp pháp.
Trong những năm gần đây, hàng loạt vụ việc lừa đảo đầu tư vào tiền ảo đã bị phanh phui. Các mô hình như Coolcat, Busstrade, AresBO, Tiktoker Pi, SkyMining, FX Trading Markets từng quảng bá là “sàn đầu tư uy tín”, “cam kết lợi nhuận 30-50% mỗi tháng” nhưng thực chất hoạt động theo mô hình đa cấp biến tướng. Khi số lượng nhà đầu tư đủ lớn, các sàn này lập tức sập, xóa dữ liệu, khóa tài khoản và chiếm đoạt tiền của người dân. Hậu quả là hàng nghìn người mất trắng tài sản, trong khi các đối tượng lừa đảo lại dễ dàng tẩu thoát vì máy chủ đặt ở nước ngoài, ví điện tử không định danh và không chịu sự kiểm soát của pháp luật Việt Nam. Người dân trong các vụ việc này hầu như không được bảo vệ quyền lợi vì không có cơ sở pháp lý rõ ràng để khiếu nại hay khởi kiện.
Trước thực trạng trên, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Bộ Công an và Bộ Thông tin và Truyền thông đã nhiều lần phát đi cảnh báo về rủi ro của việc đầu tư, mua bán và sử dụng tiền ảo. Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05) khẳng định mọi hoạt động mời gọi đầu tư, huy động vốn bằng tiền ảo tại Việt Nam hiện nay đều tiềm ẩn yếu tố lừa đảo và có dấu hiệu vi phạm pháp luật. Người dân tuyệt đối không nên chuyển tiền, cung cấp thông tin cá nhân hoặc tham gia các ứng dụng, website giao dịch tiền kỹ thuật số khi chưa được cơ quan nhà nước cấp phép.
Các thủ đoạn lừa đảo trong lĩnh vực này ngày càng tinh vi, đa dạng và được che giấu dưới nhiều hình thức khác nhau. Có sàn tự tạo ra nền tảng giả lập, hiển thị lợi nhuận ảo nhằm kích thích tâm lý đầu tư của người dân. Có dự án mạo danh là “Pi khai thác miễn phí” hoặc “Pi chuẩn bị lên sàn” để thu thập dữ liệu cá nhân và quảng cáo trá hình. Thậm chí nhiều đối tượng còn giả danh chuyên gia tài chính, người nổi tiếng để tạo niềm tin và kêu gọi vốn đầu tư. Khi người dân nạp tiền vào hệ thống, mọi giao dịch chỉ hiển thị trên ứng dụng nội bộ, không có giá trị pháp lý và không thể truy xuất được nguồn gốc, khiến việc thu hồi tài sản trở nên vô cùng khó khăn.
Để bảo vệ bản thân và gia đình, người dân cần nâng cao nhận thức và thận trọng khi tiếp cận các kênh đầu tư mới. Không chuyển tiền, không cung cấp thông tin cá nhân, và không tham gia vào các sàn hoặc dự án tiền kỹ thuật số chưa được cấp phép tại Việt Nam. Mọi hình thức quảng cáo, giới thiệu lợi nhuận cao, cam kết rút tiền dễ dàng đều là dấu hiệu bất thường cần cảnh giác. Khi phát hiện có dấu hiệu lừa đảo, cần nhanh chóng thông báo cho cơ quan công an hoặc cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền để được hỗ trợ và xử lý kịp thời.
Hiện nay, Chính phủ Việt Nam đang từng bước xây dựng khung pháp lý thí điểm cho thị trường tài sản số và tiền mã hóa theo Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP. Tuy nhiên, cho đến thời điểm này, các loại tiền kỹ thuật số vẫn chưa được phép giao dịch hoặc sử dụng hợp pháp. Người dân chỉ nên đầu tư khi có quy định pháp luật rõ ràng, có cơ chế quản lý minh bạch và cơ quan giám sát chuyên trách để bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư. Trong khi chờ đợi, việc tham gia đầu tư vào các đồng tiền ảo như Bitcoin, Pi hay các dự án tương tự là vô cùng rủi ro, có thể dẫn đến mất toàn bộ tài sản, thậm chí vướng vào vi phạm pháp luật.

 Khánh Huyền